Bundan 10 yıl önce uzaktan çalışma sadece birkaç mesleğe özgü iken pandemi ile beraber neredeyse tüm işlerde uzaktan çalışmayı konuşmaya başladık. Uzaktan çalışma iş tatminini artırıyor gibi görünüyor. (Bellmann & Hübler, 2020) (Prasad & Satyaprasad, 2023) İş tatmini artışının yanısıra üretkenlikte de artış olduğu öngörülüyor. (Wolor, Nurkhin, & Citriadin, 2021)
Örneklerini verdiğim bilimsel çalışmalar dışında oldukça yeni olan birçok araştırma iş-yaşam dengesi, üretkenlik ve iş tatmini artışına işaret ediyor.
Tüm bu veriler bize ne olması gerektiği hakkında bir fikir verirken peki neden CEO’lar çalışanların ofise dönmesini istiyor?
Büyük şirket yöneticilerinin çoğu 2020 öncesi normlara sıcak bakıyor. Danışmanlık firması KPMG tarafından yakın zamanda yapılan bir ankette, çok uluslu şirketlerin CEO’larının neredeyse üçte ikisi, 2025 yılına kadar şirketlerindeki “ideal” çalışma ortamının tam zamanlı ofiste olacağını söyledi. Yüzde 28’lik bir kesim ise hibrit modeli tercih ederken, yalnızca yüzde 7’si tamamen uzaktan çalışma öngördüğünü söylüyor. (Weiner & Annie Cayer, 2023)
Bence önemli sebeplerden biri inandırıcılıkta yatıyor. Okullarda bazı öğrencileri hatırlayabilirsiniz. Okula gitmemek için hasta olduğunu söyleyen ya da eletrikler kesildiği için ders çalışamayan… Bazı yöneticilerin gözünde de çalışanlar evde olabilmek ve daha az çalışmak için daha üretken olduklarına ya da en azından aynı üretkenlik seviyesinde olduklarına dair düşüncelerini kendi çıkarlarına yönelik olarak rasyonelize ediyor olabilirler. Üstelik çoğu yöneticinin gerçekten inanmamak için de geçmiş bir veritabanları var. Örneğin yöneticinizden daha iyi bir araba istiyorsanız ya da daha iyi prim istiyorsanız mutlaka bunu rasyonel gerekçelere dayandırırsınız. Sonuçta çıkarlarımız da bizi böyle düşünmeye iter.
Kendimiz hakkındaki durumları objektif bir bilim insanı gibi değil subjektif olarak değerlendirip savunuruz. Aynı yöneticilerin odası, birçok kişinin anlattığı “diğer çalışanlardan neden daha büyük odası olması gerektiğine” ilişkin buluşma hikâyeleriyle dolu. Biraz yukarıdan baktığınızda bazen çalışanların okuldan kaçmaya çalışan öğrenciler gibi olduğunu görebilirsiniz.
Özellikle de metriklere dayanan bir performans sistemi oluşturamayacağınız bir iş yapıyorsanız sonuçlarla kendi durumunuz konusunda inandırıcılık sağlamak çok daha zor olur. Mesela pandemiden de önce çoğu satışçı ofisten bağımsız çalışırdı çünkü metikleri takip etmek oldukça kolaydır.
Üretkenlik de önemli sebeplerden biri gibi görünüyor. Her ne kadar bilimsel çalışmalar üretkenlik artışını desteklese de bazı CEO’lar bu konuda biraz şüpheci. Pandemiden beri neredeyse tüm ülkelerde çok yüksek talep artışları oldu ve bu durum şirketlerin işlerini kolaylaştırdı. Çoğu bilimsel çalışma da bu artış sırasında yayınlandı. Ülkelerin daralmaya başladığı durumda üretkenlik daha net ortaya çıkacak gibi görünüyor. (DiDomenico, 2023)
İş birliği ve yakınlık da görüştüğüm bazı CEO’ların üzerinde durduğu bir konu. Birbirine yakın olmayan insanların aralarında güçlü bir iletişimin olmaması projelerin silolar hâlinde yürütülmesine neden olabilir. Aynı ofiste kolayca sağlanabilecek iletişim, uzaklaşıldığında iş birliğini zorlaştırabilir.
Kültür de önemli kaygılardan biri… Şirket kültürüne özellikle yeni katılanların kültürel asimilasyonu ve eğitimleri biraz daha zorlaşıyor gibi görünüyor. Ortak dili muhafaza etmek ve yeni gelenlere aktarmak eskisine göre biraz daha zor. (Dumas, 2023)
Çalışanların farklı nitelikleri de uzaktan çalışmayı belirli ölçüde zorlaştırıyor. Her ne kadar hibrit çalışma da olsa kariyer gelişimine önem veren ve “düşük sınır koyabilen profiller” olan “savaşçı ruhlar” ve “reaktörler” ofiste daha fazla vakit geçirmeyi amaçlayabilir. Bu durum kariyer açısından yöneticiye daha yakın olma açısından bir avantaj yaratabilir. Herhangi bir yöneticinin birçok çalışanı görevlendirebileceği bir proje için ofiste biri ile iletişim kurmak, uzakta biri ile iletişim kurmaya göre çok daha kolay. Bu da ofiste olanların daha fazla yükselmesiyle sonuçlanabilir. Sınır koyma konusunda daha güçlü profiller ise daha dengeli bir iş-yaşam dengesi karşılığında kariyer gelişimlerinden fedakârlık yapmak durumunda kalabilirler. (Kossek, Ruderman, Braddy, & Hannum, 2012)
Her ne kadar başka sebepler olsa da son söyleyeceğim etki biraz daha psikolojik. Çoğu yönetici çevresinde olan insanların üzerinde olmaktan keyif alabilir. Alfred Adler’e göre üstünlük (süperiority) hepimizin amaçları arasında… Yanımızda olmayan insanların üstünde olmak daha az keyif verici olabilir. (Adler, Glueck, & Lind, n.d.)
Tüm bu engeller uzaktan çalışmanın önünde engeller gibi görünse de çoğu çözülebilir ve daha hibrit modeller için güçlü sistemler kurulabilir. Tüm bu hususlar üzerinde düşünmek ve uzaktan çalışmanın üretkenliğe nasıl daha fazla katkıda bulunabileceğini anlamak için çalışma grupları oluşturmak mümkün.
Elbette bilimsel sonuçlar daha fazla oldukça CEO’lar da sonuçlara bakarak pozisyon değiştirebilirler. Yakın gelecekte olacakları hep birlikte göreceğiz.
Dr. Umut Kısa
Adler, A., Glueck, B., & Lind, J. E. (n.d.). The Neurotic Constitution, Outlines of a Comparative Individualistic Psychology and Psychotherapy,. Moffat, Yard and Company.
Bellmann, L., & Hübler, O. (2020). Working from home, job satisfaction and work–life balance – robust or heterogeneous links? International Journal of Manpower, ahead–of–p. https://doi.org/10.1108/IJM-10-2019-0458
DiDomenico, P. (2023). Why CEOs Want Employees Back in the Office. Retrieved from SHRM website: https://www.shrm.org/resourcesandtools/hr-topics/employee-relations/pages/why-ceos-want-employees-return-to-office.aspx
Dumas, B. (2023). Why some bosses hate remote work and what can be done about common gripes. FOXBusiness. Retrieved from https://www.foxbusiness.com/lifestyle/why-bosses-hate-remote-work-common-gripes
Kossek, E. E., Ruderman, M. N., Braddy, P. W., & Hannum, K. M. (2012). Work–nonwork boundary management profiles: A person-centered approach. Journal of Vocational Behavior, 81(1), 112–128. https://doi.org/https://doi.org/10.1016/j.jvb.2012.04.003
Prasad, K., & Satyaprasad, V. (2023). The Relationship between Remote Working and Work-life Balance with Mediating and Moderating Effects of Social Support: An Empirical Study of Information Technology Employees. International Journal of Organizational Leadership, 0(0), 235–253. https://doi.org/10.33844/ijol.2023.60366
Weiner, R., & Annie Cayer. (2023, August 3). Federal workers and company employees needed back at office. Federal Times. Retrieved from https://www.federaltimes.com/opinions/2023/08/03/federal-workers-and-company-employees-needed-back-at-office/
Wolor, C., Nurkhin, A., & Citriadin, Y. (2021). Is Working from Home Good for Work-Life Balance, Stress, and Productivity, or does it Cause Problems? Humanities and Social Sciences Letters, 9, 237–249. https://doi.org/10.18488/journal.73.2021.93.237.249