Aileler, sizin için önemli bir mesajım var. Çocuklarınıza verebileceğiniz tüm hediyeler arasında en değerli olanı, duygusal zekadır.
Onlarca yıl boyunca, IQ’nun (Intelligence Quotient) bir çocuğun veya yetişkinin hayatta başarılı olması için birincil faktör olduğuna inanılıyordu. Yapılan birçok araştırma sayesinde şimdi, Duygusal Zeka olarak adlandırılan EQ’nun yaşam memnuniyeti ve başarı için IQ’dan daha önemli olduğunu biliyoruz.
Peki, duygusal zeka tam olarak nedir? EQ Uzmanı Dr. Daniel Goleman, EQ’yu kendi duygularınızı ve başkalarının duygularını yönetebilme kabiliyeti olarak tanımlar. EQ seviyeniz yüksekse, duygularınızı tanımlayabilir ve onların ne anlama geldiğini anlayabilirsiniz. Ayrıca başkalarının neler hissettiğini kavrayabilir ve onlara uygun şekilde cevap verebilirsiniz. Bu yetenek, sizi kişilerarası deneyimlerinizi yönetmek için donanımlı hale getirir.
EQ’nun yaşam becerileri için önemi, son 15 yıl içinde yapılan araştırmalardan sonra belirlendi. Araştırmalar, okulda duygusal zeka eğitimi alan öğrencilerin derslere daha çok çalıştıklarını, daha çok farkındalık edindiklerini, daha yüksek özgüvene sahip olduklarını ve stresi daha iyi yönettiklerini ortaya koydu.
Sadece bu kadarla da kalmıyor. Duygusal zekası yüksek olan yetişkinler de iş hayatında ve liderlik pozisyonlarında daha etkili ve daha başarılı.
Bu becerilerin sağladığı inanılmaz değerlere rağmen, ebeveynler çocuk yetiştirirken duygular konusunda ne yapılması gerektiğini bilmiyor. Ebeveynler çocuklarına nasıl davranacaklarını öğretmek ister, ancak duygularını nasıl kullanacaklarını öğretmek genellikle akıllarına gelmez.
Ancak bu değişmeli. Neyse ki, her ebeveyn, çocuğuna karmaşık kimya kavramlarını anlatabilecek bilgiye sahip olmasa da, tüm ebeveynler çocuklarının duygusal zekalarını geliştirmeye yardımcı olacak kapasiteye sahiptir.
Duygusal Zekası Gelişmiş Bir Çocuk Yetiştirmenin 3 Adımı
- Çocuğunuzun davranışının, duygularından kaynaklandığını bilin. Ona nasıl davranacağını öğretmenin en kolay yolu, duygularını nasıl yöneteceğini öğrenmesine yardımcı olmaktır.
- Çocuğunuzun duygularını fark etmek için bir hedef belirleyin. Bu adım tek başına son derece önemlidir.
- Çocuğunuzu duyguları olduğu için asla yargılamayın. Duygularını kabul edin; isimlendirmesi, neden kaynaklandığını ve nasıl yöneteceğini öğrenmesi için yardım edin.
3 Adımlı Uygulama Planı İçin Gerçek Hayattan Bir Örnek
Marcy, kızlarının futbol maçı esnasında bir başka anne ile sohbet ederken, 10 yaşındaki kızının sahanın diğer köşesinde çok agresif bir şekilde oynadığını fark etti. Topu çok sert, yönlendirilmemiş ve kontrol dışı bir şekilde tekmeliyordu. Halley’nin topu ıskalayacak kadar sert bir tekme attığını gördü, kızı gözyaşları içinde saha zeminine düştü.
Marcy ve Halley
Marcy, yan çizgide Halley ile buluşmak için ilerledi. Koç, onu sakinleşmeye gönderdi. Annesi, “Halley neler oluyor?” diye sordu. (Bu soru, Halley’ye duygularının görünür ve önemli olduğunu söyler.)
Halley, “Futboldan nefret ediyorum ve bir daha asla oynamak istemiyorum” dedi.
“Seni bu kadar sinirlendiren şey nedir tatlım?” (Marcy, kızının duygusuna isim verdi.)
“Sophia ve Katy antrenmandan önce benimle uğraşıyorlardı ve sahada da devam ediyorlar. İkisinden de nefret ediyorum” diye açıklıyor Halley. Bu sırada gözyaşlarına boğuluyor.
“Ah Halley, arkadaşlarının sana karşı çeteleşmesi her zaman çok can yakar. Kimse bundan hoşlanmaz.” (Marcy burada hem Halley’nin duygularının anlaşılır olduğunu doğruladı, hem de onun acı verici deneyimlerini başkalarının da yaşadığını kanıtladı.)
“Bunu halledebilirsin Halley. Canının yandığını biliyorum ama şimdi bunu bir kenara bırakıp maçı bitirebilirsin. Sonra eve dönüş yolundayken Sophia ve Katy konusunda ne yapılması gerektiğini konuşuruz. Tamam mı?” Kızının bir beşlik çakması için elini kaldırdı ve sözlerine devam etti: “Sen güçlüsün ve bunu halledersin.” Halley annesine bir beşlik çaktı ve isteksizce başını salladı. (Marcy burada kızına duygularını yönetebileceğini ve bunun nasıl yapılacağını gösterdi.)
Bundan yıllar sonra, 26 yaşına geldiğinde, Halley bu deneyimden faydalanacak. Önemli bir proje sunması gereken toplantıdan hemen önce, iş yerinde kendini dışlanmış hissettiğini görecek. Kızgın olduğunu fark edecek ve duygularının önemli olduğunu bilecek. Çünkü annesinin ona öğrettiği duygu yönetimi becerilerini kullanacak. Kendisine şöyle diyecek: “Bunu daha sonra düşüneceğim. Şu anda bu sunuma odaklanmam gerekiyor.” Halley yüzünde bir gülücükle toplantıya girecek ve kendinden emin görünecek.
Marcy futbol maçı esnasında yaşanan olayı çok farklı bir şekilde eke alabilirdi. Halley’e gidip herhangi bir ebeveynin söyleyebileceği şu sözlerden birini söyleyebilirdi:
“Kendini topla ve sahaya geri dön.”
“Bu tip davranışların takımdan atılmana neden olacak.”
“Derdin ne?”
“Gerçekten koçu rahatsız ediyorsun!”
“Eğer doğru düzgün oynamayacaksan, eve gidebiliriz.”
Bu yanıtlardan hiçbiri korkunç ya da mantıksız değil; ancak hepsi çocuğun duygularının önemini (Çocuklukta Duygusal İhmal) görmezden geliyor. Bu cümlelerin her biri, çocuğa duygusal zekayı öğretmek için önemli bir fırsatın kaçmasına neden oluyor.
Büyürken duygusal ihmale maruz kaldıysanız ve kimse size duygusal zekayı öğretmediyse, bunları kendiniz öğrenmeye başlamanız gerekebilir. Ancak bir ebeveyn olarak bu konuda mükemmel olmak zorunda değilsiniz. Sadece denemeye istekli olmalısınız.
Lütfen çocuğunuzun duygularını her fark ettiğinizde ve onayladığınızda, ona ömür boyu yardım alacağı beceriler kazandığınızı bilin. Güven, bağlantı kurabilme, başarı ve motivasyon bu becerilerden sadece bazıları.
Bu, çocuğunuza verebileceğiniz en büyük, en sevgi dolu hediye.
Dr. Jonice Webb, Psikoterapist (Çeviren: Pınar Göker)
Çocuklukta duygusal ihmal ile ilgili daha fazla bilgi almak ve nasıl iyileşebileceğinizi öğrenmek için Çocuklukta İhmalin İzi: Boşluk Hissi ve Çocuklukta İhmalin İzi: Çözümler adlı kitaplardan yardım alabilirsiniz.