GÖNDEREN: Üstün zekalı bir genç
ALICI: Aileler ve Uzmanlar
KONU: Uyduruk Zeka Testleri
Zeka testi çok da umurumda değil açıkçası, ama birinin bana neden farklı olduğumu söylemesinin benim için yarattığı duygu tanımsız.
Neden zeka testlerinin gereksizliğini hep aileler açısından ele alıyorsunuz ki…
Dinleyin benİ !
Küçüklüğümden beri kendimi diğerlerinden farklı hissettim ben. Farklıydım ve inanın bu farklılık öyle kötüydü ki benim için, ancak bunu yaşayan anlar. Ve maalesef ki bu farklılık beni çok üzdü yıllar boyunca. Günlerce kendimin neden arkadaşlarım gibi olmadığını düşündüm. Neden beni üzen şeyler diğerlerini üzmüyordu? Neden ilgi alanlarım başkalarına farklı ve hatta komik geliyordu? Neden sorularım özellikle öğretmenleri rahatsız ediyordu? Neden gürültüden kulaklarımı tıkayınca “şımarık” deniliyordu? Neden aynı dili konuşsak da konuştuklarım yaşıtlarıma bazen anlamsız geliyordu. Neden içim sanki camdanmış da en ufacık bir duygu selinde kırılıyordu? Neden arkadaşlarım benimle uğraşmaktan vaz geçmiyordu? Neden hayal dünyam saygı görmüyordu? Neden kimsenin düşünmediği şeyleri düşünüp farklı tasarımlar, fikirler ve projelerim olduğunda kimse anlamıyordu? Neden kimse benim önceden okuma yazma öğrenmemi garipsiyordu? Neden farklı olduğumu kimse bana açıklayamıyordu? Neden kendimi uzaylı gibi hissediyordum?
…Ta ki bir gün zeka testi yapılana kadar bu sorular zihnimdeki benlik algımın temellerindeki çatlaklar gibiydi. İşte test sonrası tüm farklılıklarımın nedeni ortaya çıktı. Ben şimdi biliyorum ki, tüm yaşadıklarım BENİM normalimmiş.
Sevindim mi bu duruma? HAYIR. Sadece farklılığım anlam kazandı benim için ve bunun benim için ne demek olduğunu anlayamazsınız. Baksanıza, benim gibi insanlar da varmış. Yalnız değilmişim !
Özenmeyin, özenilecek bir şey değil ! Korkmayın korkulacak bir şey değil !
Biliyorum, “üstün” zeka diğerlerinden daha zeki olmak demek sizin için, yani bu yarışta (!) arkanızda bir sürü insanı bıraktığınız hissi yaratacak bir şey gibi sizin dünyanızda.
Keşke o kadar basit olsa. Keşke sadece o kadar olsa. Duygularımız da bir o kadar kompleks ve derin. Öyle anlamakta zorlandığınız durumlar var ki.
Mesela, zannediyorsunuz ki çocuğunuz üstün zekalı olduğunda, ülkenin ve dünyanın en iyi okullarında okuyacak. Siz de gurur duyacaksınız. Size kötü haberim var, üstün zeka akademik başarı ile doğru orantılı gitmiyor çoğu zaman. Ama asıl soru şu sahi NEDEN ÇOCUKLARINIZIN ELİNDEN TUTUP ZEKALARINI ÖĞRENMEK İSTİYORSUNUZ? BU SİZE VE DAHA DA ÖNEMLİSİ HAYATINIZIN EN DEĞERLİ VARLIĞINA, ÇOCUĞUNUZA NE KATACAK?
Siz söylemeseniz de ben biliyorum. Gururlanacaksınız. Vay be işte benim çocuğum üstün zekalıymış diye…
Size bir şey söyleyeyim mi? Üstün zeka destek gerektiren dezavantajlı bir gruptur. Şaşırdınız mı? Evet, bence şaşırdınız. Nasıl olur da üstün zeka dezavantaj olur? “Kelime oyunu gibi, hadi canım olmaz öyle şey dediğinizi duyar” gibiyim. İnanın öyle ! Bunu ben değil bilim söylüyor, araştırın lütfen. Ailelerimizin tanı konulduktan sonra neler yaşadıklarını ve bizlere destek için nasıl çabaladıklarını da bilmenizi ve görmenizi isterim.
İnanın sadece “benimki üstün zekalı” deme isteğiniz bile sizin kendinize ve hayata bakışa açınız ile ilgili. Biraz sakin, biraz mantıklı.
Size niçin zeka testine ihtiyaç duyulduğunu da anlatayım. O iş öyle elinden tutarak psikoloğa götürmekle olmaz. Mesela ben okulda birçok konuda uyum sağlamakta zorlandım, öyle sıkıldım ki sınıfta. Kimi zaman farklı sorular sormak istedim (ki her seferinde bir umut sordum, acaba cevabını alır mıyım diye) ancak beni uyumsuz ve sınıf düzenini bozuyor diye rehberlik birimine gönderdiler, oradan da RAM’a (Rehberlik Araştırma Merkezi) ve sonuç bildiğiniz gibi…
Üstün zekalıymışım. Bu desteklenmesi gereken bir farklılık. Neden mi?
Hani şu eğitim öğretim söz konusu olduğu zaman çokça paylaştığınız karikatür var ya, uçması istenen yılan, maymun ve file dair. İşte o karikatürü neden seviyorsunuz? Çünkü biliyorsunuz ki, herkes kendi özelliklerine göre desteklenmeli ve hedef konulmalı.
Peki konu üstün zeka olduğunda neden herkes “üstün zekalı” olmak istiyor?
Bakın, bizim hassasiyetlerimiz ve algımızla yaşamak istemezsiniz, emin olun ! Bizim hayata bakışımız ve zorluklarımızı bilseniz başta sizler bizler için bir şey yapmak, destek olmak istersiniz. Bu ayrı bir alan, ayrı bir bilim, ayrı bir bakış açısı ve ancak bu bir ölçme ile belirlenebiliyor.
Dünya literatüründe üstün zeka ile ilgili binlerce araştırma var. Bunlar tanımından özelliklerine, problemlerinden çözüm önerilerine, aile eğitimlerinden müfredat zenginleştirmeye, toplumsal imajdan toplumsal desteğe kadar. Birçok sivil toplum kuruluşu var üstün zekalılara destek vermek için kurulmuş, birçok okul var, birçok üniversite var bu alanda öğretmen yetiştirmek üzere bölümleri olan.
Evet Türkiye’de bu alanla ilgili yapılması gereken şeyler var; çokça yanlış anlamalar ve özenmeler. Ve bir adım daha ileri gideyim böbürlenmeler ve tabi ki madalyonun diğer yüzü “karşısındakini yetersiz ve küçük görmeler”. Eee üstün zekalıyım ya, olayları bütüncül değerlendirebiliyorum !
BEN DE İSTERDİM GELİŞMİŞ ÜLKELERDEKİ GİBİ, KÜÇÜK YAŞLARDAN İTİBAREN GELİŞİM SÜREÇLERİMİN, BİLİŞSEL VE DUYGUSAL ZEKAMIN VE İLGİ ALANLARIMIN TAKİP EDİLEREK, DESTEKLENEREK AYRIKLAŞTIRILMADAN BANA UYGUN BİR EĞİTİM SÜRECİ İÇİNDE OLMAYI.
Bilirsiniz sistem oturmuş ise, zaten çocuğum ne durumda diye düşünmek ve peşinde koşturmak durumunda kalmazsınız. Süreci sizin için zaten sistem takip eder, siz sadece size uygun tasarlanan ve/veya yönlendirilen alanda öğrenim görürsünüz, desteklenirsiniz, hayata hazırlanırsınız.
Ne olacak zeka katsayıları farklı olsa demeyin! İnanın bu farklılığımızı bilen ve destekleyen kişi ve kurumlarla çok güzel bir yolculuk halini alıyor hayat bizim için.
Ama gerisi sadece sizin kendinizi iyi hissetmeniz için bir bahane olacak. Hiç neden çocuğumun gözleri yeşilken, mavi olsa diye doktorlara koşturdunuz mu? Bacakları daha uzun olsa diye zorladınız mı?
Zeka da sizin diğer insanlardan farklı bir özelliğiniz sadece. Sadece bir farklılık ancak anlaşılmadığımızda bizi acıtan ve bizler için hayatı zorlaştıran bir farklılık.
Bu kadar basit aslında! Herkesin hayat yolculuğu aynı durakta son bulacak ve kimse bu noktada zeka katsayısına bakmayacak. Yapılan araştırmalara göre en mutlu olan kişiler kendini gerçekleştiren kişiler oluyor.
Bırakın hepimiz kendi gerçeğimizde desteklenelim.
Zeka testi anlamsız mı? Lütfen ilk satırlara dönün. Birçok tanılı kişi için durumu anlamlandırmaları açısından çok da önemli. Birçok aile için de girdikleri yolu anlamaları açısından değerli. GEREKSİZ ya da UYDURUK değil !
Zeka testlerinin yapılmasının yanlışı yok, yanlış olan ailelerin bunu kendileri için araçsallaştırmalarında !
Sadece “benimki de üstün zekalıymış” demek için harcadığınız bencilce çaba, zeka testleri sonrası kendini ve durumu anlayarak hayatına yön veren binlerce üstün zekalı kişiye ve ailelere haksızlık olacak yorumlara da gebe !
Dr. Uğur Zat
UYCAP (Üstün Yetenekli Çocuklar Aile Platformu) Akademisyeni
Üstün Zekalı ve Yetenekli Çocuklar Aile Eğitim Uzmanı